Σάββατο 19 Αυγούστου 2017

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ (ΒΙΝΤΕΟ).



    
     
     Το καταφύγι  (Καταφί για τους παλαιότερους) βρίσκεται στα Πιέρια όρη σε υψόμετρο 1400μ. . Είναι γνωστό για το υγιεινό του κλίμα , την  υλοτομική επαγγελματική ενασχόληση των κατοίκων και τους πολλούς επιστήμονες-προπάντων γιατρούς. Σήμερα δεν κατοικείται τους χειμερινούς μήνες αφού οι Καταφυγιώτες σχεδόν στο σύνολο τους έχουν μετοικίσει στην Κατερίνη στη συνοικία Καταφιώτικα. Το καλοκαίρι όμως έχει επισκέπτες και παραθεριστές.
     Στο βίντεο που ακολουθεί ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής  κ. Ζήνων Σατραζέμης , με καταγωγή απ’ το Καταφύγι  , παρουσιάζει νέα στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη του οικισμού. Κυρίως όμως διορθώνει την ως τώρα επικρατούσα και μη τεκμηριωμένη άποψη ότι το Καταφύγι ιδρύθηκε μετά το 1613. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές που παρουσιάζει η ίδρυση του ανάγεται στην περίοδο 1480-1500.
     Η ομιλία έγινε στο Καταφύγι την Κυριακή 13 Αυγούστου 2017 στα πλαίσια των εκδηλώσεων που διοργάνωσε ο Εξωραϊστικός Πολιτιστικός Σύλλογος Καταφυγίου.  
Δείτε όλη την ομιλία στο βίντεο που ακολουθεί .
 BINTEO HD
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ. ΖΗΝΩΝ ΣΑΤΡΑΖΕΜΗ ΚΑΤΑΦΥΓΙ 13-08-2017.
   ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ


Σάββατο 12 Αυγούστου 2017

ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΣΕΡΒΙΩΝ (ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ).



ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ.
  του Νίκου Γ. Μπουκουβάλα σε συνεργασία με το Σερβίων Φρουρός     


      
   Ανηφορίζοντας νοτιοανατολικά των Σερβίων και αφού διανύσουμε μια απόσταση 3χλμ. φτάνουμε στο χωριό Καστανιά , σε υψόμετρο 1050μ. στο όρος Τίταρος. Η θέση βρίσκεται μεταξύ των Πιερίων και Καμβουνίων όρεων και εξασφαλίζει μια πλούσια πανοραμική θέα προς την κοιλάδα του μέσου ρου του Αλιάκμονα και την κορυφογραμμή του όρους Μπούρινος στα δυτικά , με εντυπωσιακά ενδιάμεσα τη λίμνη και την Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων.
     Σήμερα στο χωριό κατοικούν λίγοι στη διάρκεια του χειμώνα ενώ το καλοκαίρι έχει περισσότερους κατοίκους. Το χωριό μεταφέρθηκε το 1996 βορειοανατολικά πλησίον των Σερβίων στα πεδινά. Ωστόσο αρκετοί Καστανιώτες συντηρούν και αναπαλαιώνουν τα σπίτια    τους  στο  παλιό  χωριό , το οποίο έχει αποκτήσει   σύγχρονο δίκτυο  ύδρευσης  κατ’ οίκον.
     Απ’ την Βυζαντινή περίοδο υπήρχε εδώ ανδρικό μοναστήρι των αγίων Θεοδώρων , που σύμφωνα με την προφορική παράδοση ήταν τόσο ανθηρό , ώστε η τεράστια ποσότητα γάλακτος διοχετευόταν στο Βυζαντινό Κάστρο των Σερβίων με υπόγειες σωληνώσεις  (πήλινα κλιούγκια) . Η υπερβολή αυτής της παράδοσης απομειώθηκε  στις μέρες μας , αφενός διότι τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της εδαφικής διάβρωσης αποκαλύφθηκαν πολλά πήλινα  κλιούγκια στις κατωφέρειες του όρους , αφετέρου διότι γνωρίζουμε πλέον ότι η Καστανιά τροφοδοτούσε με νερό τα Σέρβια τον 16ο αιώνα  γι’αυτό  φοροαπαλλάσονταν μερικώς. Τα δύο αυτά στοιχεία δείχνουν ότι και υπόγεια σωλήνωση υπήρχε και τροφοδοσία προς τα Σέρβια , με νερό όμως όχι με γάλα.
    
  
   Στο μοναστήρι υπήρχε τοιχογραφία του Ιωάννη Παλαιολόγου με την οικογένεια του (1350 – 1400). Ο Ιωάννης το 1372 έγινε μοναχός με το όνομα Ιωάσαφ και μόνασε στα Μετέωρα όπου και έγινε ο δεύτερος κτήτορας της μονής του Μεγάλου Μετεώρου , μετά τον Αθανάσιο Μετεωρίτη ο οποίος έχει επίσης καθοριστική σχέση με τα Σέρβια.
     Το χωριό πιθανότατα ιδρύθηκε την περίοδο 1450-1480 , δηλαδή στην πρώιμη τουρκοκρατία , ασφαλώς όμως το ορεινό αυτό μέρος με τα πλούσια βοσκοτόπια κατοικούνταν ήδη από οικογένειες κτηνοτρόφων (τσελιγκάτα).
     Η πρώτη σχηματοποίηση του χωριού αναφέρεται το 1480 με 15 νοικοκυριά , δηλαδή περίπου 60 κάτοικοι , ενώ η μεγάλη του επέκταση με υπερδιπλασιασμό των κατοίκων συνέβη το 1500  με  160  κατοίκους.
     Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η εξέλιξη του πληθυσμού και της φορολογίας στην Καστανιά την περίοδο 1480-1613.



     Στην σημερινή έντονη προφορική παράδοση του χωριού διασώζεται ότι στην Καστανιά παλιά ήρθαν αρκετές οικογένειες απ’ τους ερημωθέντες γειτονικούς οικισμούς Παλαίχωρα , πίσω απ’ το ύψωμα Ντουμπανάρι  στα ριζά προς τη Λαβανίτσα  και Γκαρντίνι προς τον άγιο Αντώνιο δεξιά. Από οικονομικής άποψης φαίνεται ότι το χωριό προοδεύει , αφού στον παραπάνω πίνακα πρέπει να προσθέσουμε και τον φόρο για τα κοπάδια αιγοπροβάτων και βοοειδών που ήταν ξεχωριστός. Το φόρο  του παραπάνω πίνακα τον πλήρωναν για τα εξής είδη : σιτάρι , κριθάρι , χοίροι , σίκαλη , βρώμη , αμπέλια , λαχανόκηπους , λινάρι , κάστανα καρύδια , μήλα , φακή , κεχρί , βίκος , κουκούλια (μετάξι) , και κεράσια . Η πατάτα ως γνωστό ήρθε στην Ελλάδα πολύ αργότερα επί Καποδίστρια (1828) . Το φόρο αυτό τον εισέπρατταν για λογαριασμό τους οι διοικητικοί , δικαστικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι του βιλαετίου (επαρχίας) Σερβίων , διαθέτουμε και τα ονόματα αυτών για την Καστανιά : Νασούχ (1500) , Αχμέντ (1519) , Ενιέλ (1528) , Χαμζά , Χασάν , Ντουντάρ (1543) , Μαχμούντ (1569) , Χάσι του Σουλτάνου (1613). Χαρακτηριστικό της περιόδου του πίνακα είναι ότι κανείς μουσουλμάνος κάτοικος δεν υπήρχε στην Καστανιά.

    


    Ο 19ος αιώνας είναι η εποχή της αφύπνισης του ελληνισμού , μια μεγάλη και νικηφόρα μάχη είναι αυτή της Σιάπκας , με ηγετική μορφή τον Σερβιώτη αγωνιστή Ζήση Σωτηρίου κατά την επανάσταση του 1854. Όταν η επανάσταση λύγισε οι Οθωμανοί συμπεριφέρθηκαν βάναυσα στα γύρω χωριά ( Λιβάδι , Καστανιά , Ματσκοχώρι , Νεοχώρι  κ.α.). Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) ενεργοί αγωνιστές της Καστανιάς ήταν οι Αθανάσιος Τυροδήμος , Αθανάσιος Τολίκας , Αθανάσιος Γκαμπούρας και Κωνσταντίνος  Ντούφας , ενώ σχηματίστηκε και εικοσαμελής εφεδρική ομάδα ενόπλων στο χωριό. Αργότερα στις μέρες της απελευθέρωσης απ’ τον οθωμανικό ζυγό συνέβη το εξής περιστατικό: 8 ή 9 Οκτωβρίου 1912 ο Καστανιώτης Ευάγγελος Παπαδημητρίου επέστρεφε απ’ το Μεταξά , όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος , στην Καστανιά. Όταν περνούσε έξω απ’ το σπίτι του φιλλέληνα Ομέρ μπέη στα Σέρβια , ο μπέης τον σταμάτησε και του είπε αυστηρά και εμπιστευτικά να μην κατέβει κανένας Καστανιώτης στα Σέρβια γιατί θα γίνει σφαγή. Έτσι σώθηκαν πολλοί Καστανιώτες , εκτός εκείνων που ήδη είχαν συλληφθεί και αναγνωρίστηκαν μετά μεταξύ των 117 σφαγιασθέντων Εθνομαρτύρων στα Σέρβια. Αυτοί ήταν οι Κώστας Λάσπας , Γούλας Λάσπας και Γιάννης Γκαμπούρας , ενώ τραυματίας επέστρεψε στην Καστανιά ο Θεόδωρος Ντραγκόλας.
     Η δημογραφική εικόνα της ελεύθερης πλέον κοινότητας Καστανιάς στον 20ο αιώνα παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα :